Disiplin nedir?
Disiplin Latincede; öğrenmek, terbiye etmek anlamına gelen “discipulus” kelimesinden gelmiştir. Çocuk gelişiminde ise disiplin, çocukların davranışlarını değiştirmeye veya denetlemeye yönelik yetişkinlerin çocukların üzerinde bir düzen oluşturması olarak tanımlanabilir. Yetişkinler genellikle disiplini çocuklara kurallar koyarak gerçekleştirmeye çalışırlar. Ancak disiplin sadece kurallar çerçevesinde algılanmamalıdır. Disiplinle çocuklar, yaptıkları zaman mutlu olabilecekleri kendi bağımsız davranışları gerçekleştirebilmeleridir.
Çocuklar, anne babalarının denetimi altında yetişirler ve onların koydukları kurallara uymak zorundadır. Fakat çocuklanın bu kuralları nasıl algıladıkları ve kuralları nasıl benimsedikleri de önemlidir. Disiplin, ebeveynlerce bir kurallar bütünü olarak ya da çocukların itaat etmeleri gereken bir merci olarak algılanmamalıdır. Çocuklar disiplinle kendi sınırlarını çizmelerini ve kendi denetimlerini yapmalarını öğrenmelidir.
Disiplin özgürlüğü kısıtlar mı?
Çocuklar ebeveynler tarafından koyulan kuralları kural olduğu için değil, bilincine vararak bir sorumluluk duygusu içinde yapmalıdır. Çocuklar için disiplin, özgürlüğü kısıtlayan bir durum değildir. Özgürlük çocuğun dilediği her şeyi yapması anlamına da gelmemektedir. Çocuk her türlü koşulda, durumda ve ortamda kendi özgürlüğünü yaratması gerekmektedir. Aslında çocuk disiplin ile kendi özgürlüğünü keşfetmektedir. Gelecekte kendi bağımsızlığını ve denetimini yapabilen bir çocuk özgürlüğünü de kazanmış olur.
Disiplinin diğer bir nokta ise, çocuğun bir davranışı kural olduğu için değil gerekli olduğu için yapması gerektiğini bilmesidir. Disiplin, çocuklar tarafından bir emir olarak algılanmamalıdır. Bu durum çocuğun kişiliği için olumsuz etkileyebilir. Çocuk kendisini sürekli baskı altında hissedebilir.
Nelere dikkat edilmeli?
- Evde bütün davranış ve durumlar kurallara bağlanmamalıdır.
- Çocuğa “bu kural yapmak zorundasın” gibi emir cümleleri ile itaat duygusu yaratacak cümleler kurulmamalıdır.
- Çocuğu çok özgür bırakmak ve her istediğini yapmasına izin vermek çocuğun gelecekte kendi denetimini sağlamasını zorlaştırabilir. Ayrıca çocuğu denetlemenizi ve güvenliğini sağlamanıza engel olabilir.
- Evde koyduğunuz kurallar aile bireylerinin tümü tarafından benimsenmelidir. Kurallar şartlara göre herkes için sağlanmalıdır. Kendinizin yapmadığı bir şeyi çocuğunuzdan istemeyin. Çocuğunuza örnek olmalısınız.
- Aile bireyleri disiplin konusunda tutarlı olmalıdır. Annenin izin verdiği bir şeyi baba izin vermezse çocuk nasıl davranacağını bilemeyebilir.
- Çocuklar neyi neden yapmaları gerektiklerini bilmek isterler. Bu kuralları çocukların anlayacağı bir dilde anlatmak gerekir. Çocuğa her yaşın bir sorumluluğu olduğu bilinci kazandırılmaya çalışılmalıdır.
- Koyduğunuz kurallar çok katı olmamalıdır. Çocuk için “kural” korkutucu, cezalandırıcı bir kavram olarak algılanmamalı.
- Kuralın yaptırımı ödül ve ceza olarak algılanmamalıdır.
- Çocuklar bazen koyulan kurallara uymak istemeyebilirler. Çocuklar için esneklik göstereceğiniz zamanları dikkatli seçmeniz gerekmektedir.
- Çocukların kurallara bir anda uymasını beklemeyin. Ya da çocuğun karşısına bir anda bir kural ile çıkmayın. Çocukların kuralları benimsemesi zaman alabilir, çocuğun yaptığı ilk hataları ya da unutkanlıklarına aşırı tepki vermeyin.
UNUTMAYIN
ÇOCUĞUNUZUN OLUMLU DAVRANIŞLARINI TAKTİR EDİN.
ÇOCUKLARA KURALLARI YAVAŞ YAVAŞ, ÇOCUĞUN BENİMSEMESİNİ SAĞLAYARAK VERMEYE ÇALIŞIN.
Çocuk Gelişimci Sena ARMUTLU