Okuduğunu anlama becerisi; okuduğunu analiz etme, kavramları algılayıp yorumlama ve hedeflenen ana düşünceye ulaşmak gibi birçok beceriyi bir arada kullanmayı gerektirmektedir.
Ayrıca okuduğunu anlama becerisi, birbiriyle bağlantılı birçok beceri ile ilişkilidir. Çocuğun ön koşul becerilerini de kazanması gerekmektedir. Çocuğun ifade edici dil becerilerinde de olayları sıralayabilmesi, günlük olayları sırasıyla anlatabilmesi ve verilen yönergeleri sırasıyla yerine getirebilmesi gerekmektedir. Yazılı metinlerde ise öncelikle çocuklar metindeki kavramlar hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Ayrıca sözel olarak sunulan olayları sırasıyla takip edip anlamlandırabilmesi gerekmektedir.
Çocuk yazılı metinde okuma sürecinde bildiği kavramları kullanarak metin hakkında çıkarımlar bulunması önemlidir. Bu nedenle metin seçiminde çocuğun bildiği kavramlar üzerinde gidilmesi önerilmektedir.
Okuduğunu anlamayı geliştirmede görsel ipuçlarının, grafiklerin ve tabloların kullanılması yarar sağlayacaktır.
Görsel imgeleme
Görsel imgelemeye dayalı bu strateji; çocuğun metni zihninde canlandırabilmesi ve somutlaştırabilmesi anlamına gelmektedir. Çocuğun yazılı metni zihninde tasarlayabilmesi becerisini geliştirmek için her gün betimleme egzersizleri yapılabilir. Örneğin, betimlenen bir nesnenin resmini çizmesi istenebilir, ya da basit bir resmi betimlemesi istenebilir. Bunun yanı sıra okuduğunuz bir metnin resmini çizebilir ve hikaye haritasını oluşturabilirsiniz. (Şablonu indirmek için tıklayınız.)
Anlam ve Öykü Haritaları
Bu teknik görsel temelli olup, öykü ve anlam haritaları, grafikler, çizelgeler ve resimler üzerinden yazılı metin hakkında ipuçları verilir.
Anlam haritası oluşturmada bir kelime seçilir ve kelime merkeze yazılır. Merkezde yazılan kelime ile ilişkili kelimeler seçilen kelime etrafına yazılır. Yazılan her kelime için de alt ilişkili kelime yazılır. Bu yazılan kelimeler hakkında konuşulur ve tekrar düzenlemeler yapılabilir.
Bu yöntem bireysel ve grup olarak da uygulanabileceği gibi bu kavramlardan bir metinde oluşturulabilir. Ayrıca metin öncesi anlamayı kolaylaştırıcı etken olarak da kullanılabilir.
Destekli Öğretim
Öğrenme güçlüğü bulunan çocukların okuduğunu anlama ve yorumlama becerileri kullanmada sistematik bir destek almaları önemlidir. Çünkü öğrenciler okuma süreçlerinde birçok beceriyi yerine getirmede zorluk yaşamaktadırlar.
Bilgi edinme ve öğrenme sürecinde çocuğa model olunmalı ve çocuğun bilgi düzeyiyle öğrenme etkinlikleri arasındaki boşluğu doldurmalıdır. POSSE tekniği Englert ve Mariage (1991) tarafından öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yazılı metinlerde edindiği bilgileri hatırlamalarını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir.
Çocuğun okuyacağı metni tahmin etme, okumaya başlaması ile bu tahminleri organize etme, eğitimcinin metin hakkında sorularına cevap verme, ana fikri belirleme, fikirleri özetleme ve öyküyü değerlendirme aşamalarında oluşmaktadır.
Metinde Görsel Unsurların Kullanılması
Metinde görsel unsurların yer alması anlamayı destekleyebileceği gibi dikkat dağıtıcı bir unsur olarak da görülebilmektedir. Bu ipucunun kullanılması metnin içeriğine ya da çocuğun bireysel özelliklerine göre de planlanabilir.
KAYNAKÇA:
Bender, W. N. (2012). Öğrenme güçlüğü olan bireyler ve eğitimleri. Trans: H. Sarı). Ankara: Nobel.
ÇOCUK GELİŞİMCİ
Sena ARMUTLU