Çocuğun gelişimi bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Gelişim bir bütündür ve çocuğunuzun bütün gelişim özellikleri birbiriyle koordineli olarak gelişmektedir. Burada dikkat edilecek nokta her çocuğun bireysel farklılıklarının olmasıdır. Her çocuk kendine özeldir ve başka çocuklarla karşılaştırılmamalıdır.
Bilişsel Gelişimi Özellikleri
- Çocukların bu dönemde resimlerle ilgili yetenekleri gelişmiştir. İnsan resimlerini daha doğru çizmeye başlarlar. İnsan figürlerinde kafa, gövde, kol, bacak, göz, burun ve ağız çizebilirler.
- 4 -10 parçalı yapbozu tamamlayabilirler. Ayrıca yapboz yapmayı çok severler ve aynı yapbozu birçok kez oynarlar.
- Nesneler ile rakamlar arasında ilişki kurabilir ve aynı sayıdaki nesne gruplarını eşleştirebilirler.
- Nesneleri ortak özelliklerine göre sınıflandırabilirler (büyük, küçük gibi).
- 1´den 20´ye kadar birer ritmik sayabilirler.
- Mekânda konum ile ilgili yönergeleri yapabilirler.
- Bir olayı oluş sırasına göre sıralayabilir, gösterilen resimlerden öykü oluşturabilirler.
- Nesnelerin hangi malzemeden yapıldığını söyleyebilir, farklı dokudaki nesneleri ayırt edebilirler.
- Renkleri isimlendirebilirler.
- Seslerdeki yüksek, alçak, kalın gibi farklılıkları ile ayırt edebilirler.
- Bu dönemde ben merkezci bakış açısı vardır ve çocuklar bütün olaylara nesnelere kendi pencerelerinden bakarlar. Örneğin; telefonda konuşurken karşıdaki kişinin kendisini gördüğünü düşünebilir. Kendi çevresindeki nesneler hakkında konuşabilirler.
- Yine bu dönemde çocuklar canlı ve cansız nesneleri ayırt edemeyebilirler. Örneğin; araba canlı mı yoksa cansız mı diye sorduğunuzda canlı cevabını alabilirsiniz.
- Çocuklara neden sonuç ilişkisi içeren sorular sorarak düşünmesini sağlayabilirsiniz.
Dil Gelişim Özellikleri
- Bu dönemde çocuklar seslerin özellikleri konusunda farkındalıkları gelişmiştir.
- Birleşik cümleler ve 4-5 sözcükle cümleler kurabilirler. Konuşmalarında zıt kelimeleri kullanabilirler.
- Konuşmalarında ama, çünkü gibi bağlaçları ve kullanabilirler.
- Konuşmalarında olumsuz sözcük yapıları kullanabilirler.
- Sözcüklerin anlamlarını öğrenmeye, nesnelerin ne işe yaradığını öğrenmeye meraklıdırlar.
- “Neden, nasıl, kim?” gibi sorulara cevap verebilirler.
- Üç veya dört ardışık yönergeyi yerine getirebilirler.
- Kelimelerin telaffuzlarında daha başarılıdırlar.
- Deneyimleriyle ilgili konuşabilirler.
- Bu yaşlarda ortama uyum sağlamak için konuşma şekillerini değiştirebilirler. (Kendisinden küçük çocuklarla konuşurken konuşmalarını daha anlaşılır ve kısa tutabilirler.)
- Çocuğunuzu farklı müzik türleri ile tanıştırabilir, müzik aletleri hakkında etkinlikler yapabilirsiniz.
- Çocuğunuzla konuşurken kelimelerin telaffuzunu düzgün yaparak çocuğunuza örnek olabilirsiniz.
Motor Gelişim Özellikleri
- Bu dönemde çocuklar büyük kas becerilerine yönelik belli bir çizgiden yürüme, koşarken yön değiştirme, belirli bir yükseklikten atlayabilme gibi birçok koordineli hareketi yapabilirler.
- Çift ayak üzerinde bir engelden atlayabilirler.
- Tek ayak üzerinde ritmik olarak sıçrama yapabilir ve topu yerde sektirebilirler.
- Topu atarken vücudunu sağa sola çevirebilirler.
- Top oynamada tek elle atabilir ve atılan topu tutabilirler.
- Denge gerektiren hareketleri daha başarılıdırlar.
- Yardımla takla hareketi yapabilirler.
- Basit dans adımları yapabilirler.
- Verilen sembolleri, gördüğü nesneleri kopya edebilirler.
- Nesneleri ipe dizebilir, boyamalarında daha kontrollü ve dikkatlidirler.
- Bu dönemde fiziksel aktivitelere bolca yer verilmelidir.
Öz Bakım Becerileri Özellikleri
- Saçını kendileri tarayabilirler.
- Giysilerini yardımsız çıkarıp giyebilir, giysilerin büyük düğmelerini ilikleyip, çözebilirler.
- Ayakkabılarını yardımla bağlayabilirler.
- Ellerini ve yüzünü yardımsız yıkayabilir ve dişlerini fırçalayabilirler.
- Sofra kurallarına uyarlar ve yemekle ilgili araç gereçleri uygun kullanabilirler.
- Ev işlerine yardımcı olurlar.
- Yemek yeme ve giyinme alışkanlıklarını kendileri belirebilirler.
- Çocuğunuzun kendi başına yemek yemesine fırsat verin ve ona bu konuda zaman verin.
Sosyal Ve Duygusal Gelişim Özellikleri
- Adını- soyadını ve yaşını söyleyebilir.
- Yetişkinlerin konuşmalarına katılabilirler.
- Duygularını jest ve mimiklerle ifade edebilir, kendi duygularını ifade etmeye yönelik cümleler kurabilirler.
- Başkalarının duygu durumlarına uygun tepkiler verebilir ve başkaları hakkında duygu durumlarını açıklayabilirler (başka birisi hakkında “o çok iyi” yorumunu yapabilirler.)
- Bir olayın farklı insanlarda farklı duygular yaratabileceğini anlamaya başlarlar.
- Bir yetişkin ya da akran liderliğine uyum sağlayabilirler.
- Bir sorunla karşılaştıklarında yardım isteyebilir ve yardım edebilirler.
- Bir problemi çözme konusunda isteklidirler.
- Başladığı işi sürdürme çabası gösterirler.
- Gerekli durumlarda bağımsız davranabilirler.
- Çocuğunuzu diğer insanlarla ve yaşıtlarıyla birlikte iletişim kurabilmesi için ortam sağlayın.
Çocuk Gelişimci Sena ARMUTLU