Oyuncaklar çocukların kendi kendilerine yaparak yaşayarak öğrendikleri araçlardır. Oyuncaklar çocukların hayal dünyalarını geliştirir, fiziksel, sosyal, bilişsel ve dil becerilerine katı sağlar. Çocuklar oyuncakları ellerine alırlar, ağızlarına götürürler ve bazen de oyuncaklarıyla uyurlar. Bu yüzden oyuncak seçimi çok önemlidir.

Peki çocukların dünyayı keşfetmede bir araç olarak kullandıkları bu oyuncaklar hangi nitelikte olmalı ve nelere dikkat edilmeli?

OYUNCAK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR?

• CE İşareti (belgesi)’nin olmasına dikkat edilmelidir. (CE İşareti ürünlerin, amacına uygun kullanılması halinde insan can ve mal güvenliği, bitki ve hayvan varlığı ile çevreye zarar vermeyeceğini, diğer bir ifadeyle ürünün güvenli bir ürün olduğunu gösteren bir işarettir.)
• Oyuncak alırken üzerindeki yaş grubuna bakılarak tercih edilmeli.
• Çocukların gelişimlerini desteklemeli, amacı olmayan oyuncaklar tercih edilmemeli. Örneğin; kendi kendine dans eden oyuncaklar.
• Şiddet içerikli oyuncaklar alınmamalı. Savaş oyuncakları, silah oyuncakları tercih edilmemeli. Bunların yerine su tabancaları tercih edilebilir.
• Oyuncakların dayanıklı olmasına, boyalarının kolay çıkmamasına dikkat edilmelidir. Aynı zamanda kullanışlı olmalıdır.
• Sağlığa zarar verici olmamasına ve tehlikeli madde içermeyen oyuncaklar olmasına özen gösterilmeli.
• Oyuncakların doğal malzemeden yapılmasına dikkat edilmeli, ahşap oyuncaklar tercih edilmeli.
• Çocukların hayal güçlerini zenginleştirecek oyuncaklar tercih edilmeli ve farklı türde oyuncaklar da alınmalıdır.

Çocuklar için oyuncak sadece parayla satın alınan bir araç değildir, çocuğun ilgi duyduğu, gelişime katkı sağlayan her türlü nesne çocuklar için oyuncak olabilir.

0-6 aylık bebekler için oyuncak seçimi ve dikkat edilmesi noktalar

• 0-6 aylık bebekler genellikle eşyaları ağızlarına alırlar.
• Bu dönemde bebeklere sunulacak oyuncaklar çocuklar için çok hijyenik olmalıdır ve seslere yönelik oyuncaklar da seçilmelidir.
• Yumuşak toplar, oyuncaklar, ses çıkaran top ve oyuncaklar, resimli bez kitaplar, duyu battaniyesi gibi oyuncaklar bu dönem için uygundur.
• Yine oyuncakların zehirli madde içermemesine, kenarlı ve köşeli olmamasına dikkat edilmeli.

7-12 aylık bebekler için oyuncak seçimi ve dikkat edilmesi noktalar

• Bu dönemde çocuklar oyuncakları daha çok birbirine vurarak, oyuncakları bir şeyin içine doldurarak – boşaltarak, fırlatarak oynarlar.
• Yine bu dönemde şişe kapağını açmak kapatmak isterler, tuşlara basmaktan çok hoşlanırlar.
• Tüm bu oyuncakları oynama şekillerine bakılacak olursa; oyuncakların dayanıklı olmasına çok dikkat edilmeli.
• Küçük parçaları olan oyuncaklar, kırılabilen oyuncaklar seçilmemeli. Çocuklar küçük parçalı oyuncakları ağızlarına alarak keşfetmek isteyebilirler. Bu konuda çok dikkat edilmeli.
• Bu dönemde renkli toplar, ses çıkaran oyuncaklar, banyo oyuncakları, kalın kapaklı kitaplar, büyük boyutlarda oyuncaklar, kırılmaz ayna, içinde nesneler bulunan oyuncaklar seçilebilir.

1-2 yaş çocuklar için oyuncak seçimi ve dikkat edilmesi noktalar

• Bu dönemde çocuklar yürümeye ve daha bağımsız hale gelmeye başlarlar bu bakımdan tek başına oynamayı severler.
• Dil becerilerinin kendini göstermeye başlamasıyla, taklit oyunlarından da çok hoşlanırlar.
• Bu dönemde çocukların taşıyabileceği ağırlıkta oyuncaklar seçilmeli.
• Dikkatini çeken oyuncaklar tercih edilmeli.
• İç içe geçmeli oyuncaklar, küpler, tahta bloklar, Legolar, sesli kitaplar, sürünebilir oyuncaklar, üç tekerlekli bisiklet, iç içe geçmeli oyuncaklar, 4 parçalı yapboz, geometrik şekil oyuncakları, takmalı sökmeli oyuncaklar, oyuncak bebek, kuklalar, taşıt oyuncaklar vb. tercih edilebilir.

2-3 yaş çocuklar için oyuncak seçimi ve dikkat edilmesi noktalar

• Bu dönemde çocukların küçük kas becerilerini daha çok kullanmaya başlarlar.
• Yürümede, koşmada ve motor becerilerinde daha dengelilerdir.
• Bu dönemde nesnelerle daha çok ilgilenmeye başlarlar.
• -mış gibi oyunlar da kendini göstermeye başlamıştır. Bu dönemde evcilik oyunlarına ve inşa oyunlarına ilgi duyarlar.
• Evcilik oyuncakları, inşa oyuncakları, çeşitli tahta bloklar, Legolar, küpler, oyun hamuru, yapbozlar (2-2.5 yaş: 4-5 parça, 3 yaş: 6-12 parça), sayı kavramı gibi diğer kavramlara yönelik oyuncaklar, oyuncak bebek, hayvan figürleri, müzik aletleri, toplar, kuklalar gibi oyuncaklar tercih edilebilir.

3-6 yaş çocuklar için oyucak seçimi ve dikkat edilmesi noktalar

• Bu dönemde çocukların küçük ve büyük kas becerileri daha dengeli ve kontrollüdür.
• İş birliği içinde oynamayı severler.
• Hayal gücüne dayalı, -mış gibi oyunları daha çok oynarlar.
• Üç tekerlekli bisiklet, bahçe oyuncakları, evcilik oyuncakları, kuklalar, sanat etkinliklerinde kullanılan; kalem, sulu boya, parmak boyası gibi malzemeler, müzik aletleri, oyuncak telefon vb. oyuncaklar tercih edilebilir.
• Ayrıca paten, kaykay, scooter gibi oyuncaklar bu dönemde çocukların çok hoşlarına giden fiziksel aktivitelerdendir.
• Özellikle bu dönemde zeka oyunları çocukların dikkat ve algı becerilerini geliştirmektedir.

Çocuk Gelişimci Sena ARMUTLU