Stres yaşamın her döneminde var olan bir durumdur ve ergenlik döneminde de ergen birey birçok stres durumuyla karşılaşmaktadır. Birey yaşadığı stresin yanında çevreden birçok fiziksel ve sosyal olumsuzluklarla karşı karşıya kalmaktadır.
Ergenlikte Stres Sebepleri
Ergen günlük yaşamda birçok stres faktörüyle başa çıkmaktadır. Ergenin günlük yaşamda karşılaştığı yaşam olayları; okulda ve çevresiyle yaşadıkları, arkadaşlarıyla arasındaki ilişkileri, sınavlar ve dersler, aile içinde yaşananlar, taşınma durumu, boşanma, hastalık, ölüm gibi olgular stres sebebi olabilmektedir. Yaşamda olumsuzluklar karşısında stres durumu yaşanabilir. Bu stres durumunda ergen birey problem durumunu görmezden gelebilir, kaçınma davranışı sergileyebilir ya da bu durum başka olaylarda kendini gösterebilir.
Ergenlik dönemi bir geçiş dönemidir. Bu geçiş döneminde ergende fizyolojik ve duygusal değişimler, yetişkin sorumlulukları almaya başlamaları, kendilerine hedefler koymaları ve bu hedefi gerçekleştirme kapasiteleri strese sebep olabilmektedir.
Ergenlik Döneminde Stres ile Başa Çıkma
Ergenlik döneminde bireyin karşılaştığı olumsuzluklar strese sebep olmakla birlikte ergen bireyin stresle başa çıkma becerilerini de kullanmasını sağlar. Ergenlik döneminde birey olumsuz durumlarla karşılaştığında stresle başa çıkma stratejileri değişebilmektedir. Ergenin stresle başa çıkma becerilerinde beklenilen; problem durumunu fark etmesi ve problemi çözme adına harekete geçmesidir.
Ergen birey stresle başa çıkma becerilerini ne yönde kullandığı da önemlidir. Ergenin stres karşısında gerçekçi çözüm yolları araması, problemi çözme adına adımlar atması stresi kendi adına güdüleyici bir olgu haline de getirebilir.
Ergen bireyin stresle başa çıkma becerilerini kendini olumlu olumsuz bütün yönleriyle kabul etmesi ve ergenin kendine yönelik benlik algısı da etkilemektedir. Yapılan araştırmalarda kendinin kabul düzeyi yüksek olan ergenlerin stresle başa çıkmada problem çözücü ve sosyal yardım arama stratejilerinden daha çok yararlandıkları ortaya konmuştur. Ayrıca ergenlerin gereksinimlerinin karşılanması da stresle başa çıkmada daha planlayıcı stratejiler geliştirmelerine sebep olduğu belirtilmiştir.
Ergenin kendi iç denetimini sağlayabilmesi ve sorumluluklarının farkında olması stresle başa çıkmada daha problem çözücü olmasını sağlar.
Stres ile başa çıkmada neler yapılabilir?
- Ergen bireyin stresle ilgili durumlarla karşılaştığında kendisini rahatlatıcı faaliyetlerde bulunması önemlidir. Ergen bireyin kendi ilgilerini yönelik faaliyetlerde bulunması (müzik dinlemek, spor yapmak, egzersiz yapmak gibi) stresle başa çıkma becerilerini geliştirecektir.
- Ergenin stresi tanımlaması, stresin kaynağını bulunması çözüm yollarını bulmasını kolaylaştıracaktır.
- Ergenin problem durumunda kendi duygularını fark etmesi ve duygularını ifade etmesine fırsat verilmeli. Ergenin duygularını güvendiği biriyle paylaşması kendisini rahatlatacaktır.
- Ergenin kendi sorumluluklarını bilmesi kendini tanıması da stresin olumsuz etkilerini azaltacaktır.
- Ergen bireyin olumlu düşünmesini sağlayabilir, onunla geçirdiğiniz vakitlerde olumsuz düşünceleri bir tarafa bırakıp geçirilen vakitle stresten uzaklaşıp rahatlamasını sağlayacaktır.
- Ayrıca ergen bireyin düzenli bir yaşama sahip olması da önemledir. Ergen birey düzenli ve dengeli beslenmeli, uykusunu yeteri kadar almalıdır.
- Stresin ergen bireyi yalnızca olumsuz yönde etkilediği düşünülmemelidir. Hafif düzeyde bir stres bireyi olumlu yönde etkileyerek stresle başa çıkmada güdüleyici ve harekete geçiren bir konumda da olabilir.
Stresi tek başına ortadan kaldırmak mümkün olmadığı gibi stres durumları yaşamın her döneminde karşımıza çıkacağı unutulmamalıdır.
Çocuk Gelişimci Sena ARMUTLU