Ergenlik döneminde birey bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte ailesinden uzaklaşmaya başlar ve okul yaşantısı itibariyle de vakitlerinin çoğunu arkadaşlarıyla birlikte geçirirler. Hatta bu dönemdeki birçok sorun ebeveynler tarafından arkadaş ilişkilerine de bağlanabilir.
Ergenlik döneminde kimlik arayışının arkadaş edinmede büyük bir etkisi vardır. Ergen birey için arkadaş ortamı, bir gruba ait olma duygusunu ifade eder. Birey anne babasından alamadığı onayı akranlarından alabilir. Belli bir gruba dahil olma ergen bireyin; toplum içindeki konumunu görmesine, kendi duygularını ve kişiliğini keşfetmesini sağlar.
Arkadaş, ergen bireyi nasıl etkiler?
“Arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim” atasözü ne kadar doğru? Kişi arkadaşlarından etkilenebilir mi? Ergenlik döneminde birey kendini bir gruba ait hissetmek ve kabul görmek ister. Bu duygu ile birlikte akranları gibi davranabilir, onlara uyum sağlamak isteyebilir. Bu dönemde ergenin davranışları genelde kendi iradesinden çıkıp, ortak grup idaresi yönünde gerçekleşebilir. Bu da ergenin riskli davranışlar (ergenin sağlığını tehlikeye atan, hastalık veya ölümle sonuçlanabilen davranışlar olarak tanımlanmaktadır.) geliştirmesine neden olabilmektedir. Ergen arkadaşları tarafından birbirine bir şeyler yaptırma, ısrar etme gibi akran baskısına da maruz kalabilir. Ayrıca bu dönemde ergen bireyin davranışların sonuçlarını tahmin etmede güçlük çekmektedir, bu durum riskli davranışların sonuçlarını görmesini de zorlaştırır.
Bu dönemde ebeveynlerin ergenin arkadaş seçimleri konusundaki endişeleri normaldir. Fakat ergen bireyin de bu dönemdeki arkadaş edinme isteklerinin de normal karşılanması gerektiği unutulmamalıdır. Ergen birey arkadaş ortamında ilgi ve değerlerini keşfetme ve genişletme fırsatı bulur.
Yapılan araştırmalarda, akran baskısından kaynaklanan riskli davranışların; olumlu anne baba tutumu ile azalabileceği ortaya konmuştur. Yapılan diğer bir araştırmaya göre ise, olumlu akran ilişkilerinin ergenin sosyal ve duygusal uyum becerilerine pozitif yönde katlı sağladığı, riskli davranışların ve internet bağımlılığını da azalmasında etkili olduğu saptanmıştır.
UNUTMAYIN!
- Arkadaş ortamı her zaman tehlikeli değildir.
- Çocuğunuzun ve arkadaşlarının hatalarını arayıcı bir konumda olmayın. Dedektiflik yapmayın.
- Çocuğunuzun arkadaşlarını eleştirmeyin; arkadaşlarının olumlu yönlerini konuşmanız ergeni mutlu edecektir.
- Çocuğunuzun arkadaşlarını tanımaya çalışabilir bunun için uygun ortamlar hazırlayabilirsiniz.
- Önceden ergen birey ile endişelerinizi paylaşabilir, ortak kararlar almaya çalışarak sınırları belirleyebilirsiniz.
- Akran ilişkileri;
- Ergen için sosyal ve duygusal bir destektir.
- Kendi davranışlarını görebileceği ve değerlendirebileceği bir ortamdır.
- Kişilik gelişimi için bir aynadır.
- Kendini daha iyi ifade edebileceği bir ortamdır.
Çocuk Gelişimci Sena ARMUTLU
Beyza TOPRAK