İnstagram sayfamızda sorduğumuz sorulardan aldığımız dönüşler arasında sıklıkla çocukların inatlaşma davranışları hakkında dönüşler alıyoruz. Aileler çocuklarının çok inatçı olduğunu ve bu durumun sonucunda ağlama, öfke gibi davranışlarında göründüğü şeklinde cevaplar verebiliyorlar.
Peki çocuklarda inatlaşma neden olur ve inatlaşmayı nasıl azaltabiliriz?
Çocukların gelişim aşamalarında inatlaşmanın 1-3 yaş arasında (Anal Dönem) görülmesini normal bir davranış olarak kabul etmekteyiz. Fakat inatlaşma davranışı aile tarafından pekiştirilir ya da çocuk bunu çevresinden taklit ederek bu davranışın daha da pekişmesine neden olursa, davranış bu dönem dışında da devam edebilir.
Öncelikle çocuklarda inatlaşma davranışının devam etmesine neden olan iki etken vardır. Bunlardan ilki çocuk inatlaşmaya başladığında sizin de onunla inatlaşarak bu davranışı devam ettirmeniz, ikinci olarak bu davranışı etiketlemeniz.
Genel olarak çocuklarda gördüğümüz davranışları etiketleme gibi bir huyumuz var (Etiketleme bir davranışı çocuğun özelliği gibi ona yapıştırıp o isimle çocuğu özdeşleştirmek. Örneğin sarı saçlı çocuk nasıl çocuğun niteliği ise, inatçı çocuk demekte aynı şekilde çocuğun niteliğini belirtmektir.) ‘Bizim çocuk çok inatçı, keçi inadı var sende’ gibi sözlerle çocuğunuzda görmek istemediğiniz davranışı özellikle vurgulamayın.
Çocuklar doğdukları andan itibaren çevrelerini keşfetmek için sürekli gözlem yaparlar. Gözlemin en büyük yararını çocuk yürümeye, konuşmaya başlayınca fark ederiz. Ama doğru olmayan davranışları çocuğun davranışlarında görmeye başladığımızda o zaman bunun kendi kendine ortaya çıktığını düşünürüz. İnatlaşma davranışı deneme yanılma yoluyla ortaya çıkan bir davranış değildir. Farkında olmadan anne ya da baba çocuğundan bir şey isterken çocuğun karşı çıkmasına aldırış etmeden inatlaşma başlatarak bu süreci devam ettirdiğinde aslında inatlaşmayı öğretmiş olur.
İnatlaşma davranışını söndürmek için ilk önce anne/baba evde farkında olmadan inatlaşan yetişkini bularak taklit edilecek davranışı ortadan kaldırmalı. Bu bazen siz bile olabilirsiniz. Kendi davranışlarınızı da gözlemlemeniz bu noktada önemli olacaktır. Evde inatlaşma ortamı hazırlayacak durumlardan kaçının. Örneğin yemek yemesi gerekiyor ve çocuğunuz bunu istemiyorsa onunla inatlaşmak yerine tamam şu an yemek istemiyorsun anlıyorum, belki sonra acıktığında yiyebilirsin diyebilirsiniz. Çocukların da bir birey olduğunu unutmamak gerekiyor. Fikirleri kabul etmek (zarar göreceği durumlar haricinde -yüksek bir yerden atlamak gibi) onlarında birey olduklarını hissetmeleri açısından önemlidir.
Çocukların dikkat süreleri sınırlıdır. Bu durumu fırsata çevirip çocuklarda inatlaşma ortamı oluşabilecek durumlarda dikkatin başka yöne çevrilmesi inatlaşma davranışını başlamadan sona erdirir.
Çocuk Gelişimci Beyza TOPRAK
Sena Armutlu