Hiç yerinde durmuyor. Sürekli hareket halinde. Koltukların üzerinden inmiyor…
Ders çalışmak istemiyor. Sürekli dikkati dağılıyor. Okumaz bu çocuk…
Her hareketli çocuk hiperaktif midir?
Amerikan psikiyatri birliği tarafından yayımlanan kriterlere göre Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) teşhisi konulabilmesi için aşağıda yer verilen bulgulardan 6 ya da fazlası, 17 yaş sonrası için de en az 5 bulgu olması gerekmektedir.
Dikkat Eksikliği:
- Detaylara dikkat etmez, sürekli hata yapar,
- Dikkatini korumada sıkıntı yaşar,
- Dinlemez görünür,
- Verilen komutları izlemede güçlük çeker,
- Organizasyon sorunu yaşar,
- Yoğun düşünme gerektiren işlerden kaçınır ya da bu işleri yapmaktan hoşlanmaz,
- Eşyalarını kaybeder,
- Dikkati kolayca dağılır,
- Günlük işlerini unutur.
Hiperaktif-Dürtüsel:
- Durduğu yerde duramaz; elleri, ayakları kıpır kıpırdır,
- Uzun süre oturmada sıkıntı yaşar,
- Çocukken koşar ya da tırmanır, yetişkinken yerinde duramaz,
- Sessizce bir şeyle meşgul olmada sıkıntı yaşar,
- Motor takılmış gibi veya düz duvara tırmanırcasına hareketlidir
- Çok konuşur,
- Karşıdaki kişi sorusunu bitirmeden cevabı yapıştırır,
- Bekleme gerektiren ya da sırayla yapılan işlerde sıkıntı yaşar,
- Başkalarının sözünü keser
Dikkat Eksikliği-Hiperaktif-Dürtüsel
- Yukarıdaki her iki gruptaki bulgularda bir arada rastlanabilir.
Aşırı hareketli gördüğünüz her çocuğa ‘hiperaktif’ kelimesini kullanmamak için doğru anlamını bilmeli ve yukarıda belirtilen durumların:
- ısrarla devam etmeli ve/veya giderek artmalı
- öğrenme güçlükleri yaşanmalı
- uyum sorunları yaratmalı
Her anne/baba çocuğunun gelişimini en iyi bilen ve değerlendirendir. Bu nedenle çocuğunuza yukarıda bahsi geçen durumların 6 ya da fazlasının olduğunu ve ısrarla devem ettiğini gözlemliyorsanız, bu davranışların giderek arttığını düşünüyorsanız ve çocuğunuzda öğrenme güçlükleri fark ediyorsanız ayrıca çevresine karşı uyum sorunları görülüyorsa kesinlikle doktora başvurmalısınız.
Aşırı hareketli olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olmayan çocuklar için ne yapılmalı?
Toplum olarak bir çocuğu etiketlemek çok kolay bir iştir. Eğer bir durumu tanımlayamıyorsak ona uygun bir sözcüğü hemen o duruma uydurabiliriz. Fakat hem çocuk için hem de olmayan bir durumu uydurma konusu ciddi bir sorundur. Uzmanlar ile görüştükten sonra DEHB teşhisi konulmamış ama yinede çok hareketli olduğunu düşündüğünüz yerinde durmayan bir çocuğunuz varsa yapmanız gereken çocuğunuzun enerjisini bir alana yönlendirmek olabilir. Sevdiği ve ilgi alanı dahilinde spor, müzik, resim ya da kendi istediği bir hobi alanı bularak kendini bu alanda geliştirmesine fırsat sağlamalısınız.
Dikkat eksikliği üzerine yine uzmanlar tarafından çocuğunuzun sağlıklı bir gelişim gösterdiği yönünde bir görüşme yaptıysanız çocuğunuzun dikkat eksikliği gösterdiği durumları gözlemlemelisiniz. Çocuklar bazen istemediği bir dersi çalışırken dikkatleri kolay dağılabiliyor. Nitekim çocuk kendine özgü çalışma tarzını bulamamış olabilir. Her çocuğun zeka alanı birbirinden farklıdır. Çocuğunuzun zeka alanını birlikte keşfedebilir dikkatini yoğunlaştırma üzerine birlikte çalışabilirsiniz.
Çocuk Gelişimci Beyza TOPRAK
Sena Armutlu