Çocuklar problem davranışları evde, yemek yerken, oyuncaklarını toplarken veya parktayken birçok zaman diliminde genellikle günlük hayat içerisinde gösterirler. Çocuğunuzun davranış problemleriyle başa çıkmanızda önemli nokta onun olumlu yanlarını, davranışlarını keşfetmenizdir. Bunun yanı sıra çocuğunuzun ilgilerini bilmeniz, onunla kurduğunuz iletişim ve sözel yönergeler de önemlidir.
Problem davranışları önlemede neler yapılmalı?
-
Çocuğunuzun olumlu davranışlarını gözlemlediğinizde bunun farkında olduğunuzu ona hissettirin.
Çocuğunuzun olumlu davranışları karşısında gösterdiğiniz tepkiler onun davranışa karşı olan tutumunu da belirler. Çocuğunuz olumlu davranışlar gösterdiğinde ona sözel olarak pekiştirmeniz davranışın sıklığını arttıracaktır. Sözel dönütlerinizi farklılaştırmaya özen göstermeniz gerekmektedir. “Aferin” yerine “…… Yaptığın çok hoşuma gitti”, “Seninle bugün çok güzel vakit geçirdik”, “bugün …… yaptık ve bu beni çok mutlu etti”, “…… yaptığın için teşekkür ederim” gibi ifadelerin kullanılması daha doğru olacaktır.
-
Çocuğun çevresi düzenli olmalı ve ilgilerine göre düzenlenmelidir.
Çocuğunuzun bulunduğu ortam ne kadar düzenli olursa çocuğun davranışları da o kadar düzenli olacaktır. Bunun yanında çocuğun her daim dikkatini verebileceği uyaranların olması da problem davranışlara önlem olacaktır. Çocuğunuzun ilgi duyduğu oyuncakların ve materyallerin çevresinde bulunması dikkatini bu yönde kullanmasına neden olacaktır ve problem davranışlara yönelmesini engelleyecektir. Bu düzenlenen ortamın çok kalabalık olmamasına, kırılacak eşyaların bulunmamasına dikkat edilmeli, çocuk bu ortamda rahatça hareket edebilmelidir.
-
Çocuğunuz hoşlandığı bir şey yaparken bir sonraki durum için onu hazırlayın.
Çocuğunuz oyun oynarken bir anda oyuncaklarını toplaması gerektiğini ya da dışarı gitmeniz gerektiğini söylemeyin. Bu durum çocuğunuzun olumsuz davranışlar göstermesine neden olabilir. Yapması gereken davranışı önceden ona hatırlatmanız ve olumsuz davranış göstermesine engel olacaktır. Örneğin; çocuğunuz parkta oynarken onun yanına gidip eve gitme zamanının yaklaştığını belirtebilirsiniz.
-
Çocuğunuzun yapması gerekenleri aşamalı olarak ifade edin.
Çocuğunuzdan istediğiniz bir durumu karmaşık cümleler kurarak ya da birden fazla yönerge içeren cümleler kurarak yapmasını istemeyin. Bu yapmanız çocuğunuzun ne yapması gerektiğini anlamasını zorlaştırabilir ve istediğiniz davranışı yapmak istemeyebilir. Bu da olumsuz davranışlar sergilemesine neden olabilir. Örneğin; “şimdi gitmemiz gerekiyor, oyuncaklarını topla, üstünü giyin, ayakkabılarını giyin çıkıyoruz.” Demek yerine çocuğunuza dışarı çıkmanız gerektiğinizi daha önceden söyleyip çocuğu bir sonraki durum için hazırlamanız gerekmektedir. Daha sonrasında oyuncaklarını toplaması için yönergenizi verebilirsiniz. Oyuncaklarını toplamayı bitirdikten sonra üstünü giyinmesi için yönergeyi veriniz. Yaptığı her davranışın ardından bir sonraki yönergeyi vermeniz daha anlaşılır olacaktır. Bu süreçte çocuğunuza yardım ederek ona rehber de olabilirsiniz.
-
Problem davranışlar başladığında o anda görmezden gelin.
Problem davranışlarla karşılaştığınız zaman çocuğunuzun bu davranışa verdiğiniz tepkiyi görmezden gelerek göstermiş olursunuz. Anında görmezden gelmeniz tepkinizin çocuğun hangi davranışına yönelik olduğunu anlamasını sağlar.
Çocuk Gelişimci Sena ARMUTLU
Beyza TOPRAK