Çocuk 1-3 yaş arasında anal dönemdedir, yani bütün hazzı anüs, rektum ve mesaneden alır. Fiziksel hazzı önce bağırsak hareketlerinden başlar daha sonra da onları bırakmaktan alır. Çocuk için çişini tutmak da bırakmak da çok önemlidir.

Bu dönemde tuvalete alıştırırken çocuğa karşı baskıcı, hoşgörüsüz, cezalandırıcı tutum sergilenmesi çocuğun gelecek yaşamında aşırı düzensiz, aşırı dağınık gibi bazı davranış problemi göstermesine neden olabilir.

Freud’a göre, çocukken titiz bir tuvalet eğitimi geçiren bir birey sıkı, cimri, inatçı ve sürekli kendini denetim altında tutan bir birey olarak geliştirebilir.

Tuvalet eğitimi son derece gevşek olan bir birey de aldırmaz, vurdum duymaz, dağınık ve düzensiz bir birey olabilir.

Bu nedenle çocuğu tuvalete alıştırma süreci ciddiyetle takip edilmeli ancak çocuğun bu süreçte stresli bir şekilde alışması değil, eğlenceli bir şekilde alıştırılması sağlanmalıdır.

Tuvalet eğitimi sürecinde neler yapılmalı?

Anne-baba çocuğun yaşamında iyi bir gözlemci olmalıdır. Bunun en büyük faydası çocuğun içinde bulunduğu gelişim içerisinde önceden davranışın fark edilmesine imkân sağlar. Çocuk hazır olduğunda davranışlarında bunu gösterecektir. Bezinden rahatsız olma, kakası geldiğinde köşelere saklanma gibi artık tuvalete gitmeye başlamaya hazır olduğunu ifade eden davranışları gözlemlemek bu sürece başlama konusunda anne/babaya yardımcı olacaktır.

Sürecinin başlangıcı mevsimsel olarak da önem taşır. Kış mevsiminde ayakların üşümesi ile az da olsa altına kaçırmalar olabilir bu nedenle ilkbahar, yaz mevsimlerinde havaların sıcak olması ile sürecin kolay geçmesi açısından önemlidir.

Tuvalete başlamak önemli bir süreç olduğundan, çocuğa bu durumun ciddiyeti en az şekilde yansıtılmalı ve eğlenceli şekilde gösterilmelidir. Sürece başlandığında zaman zaman alta kaçırmalar olabilir, bu gibi durumlarda çocuğunuza kızmamaya özen gösterin.

Tablo Oluşturma

Tuvalete alıştırma sürecine başlamaya karar verdiğiniz andan itibaren bir tablo oluşturun. Bu tablo içerisine çocuğunuzun 24 saat içerisinde çişini/ kakasını yaptığı saatleri not edin.

* Gün içerisinde hangi saatlerde tuvalete gidiyor/ kaç saatte bir çişini yapıyor?

* Kaç saatte bir kakası geliyor?

* Gece saat kaçta bezini ıslatıyor?

Bu tabloyu en az 2 hafta doldurduktan sonra tuvalete alışma sürecini kolaylıkla başlatabilirsiniz.

Tuvalete alışma sürecini başladıktan sonra tabloya bakarak çocuğunuzun altına kaçırmasını önleyebilir, tuvalete gidebileceği saati önceden bildiğiniz için o saatte bezine değil tuvalete götürerek bu sorunu çözebilirsiniz.

Öncelikle hemen bezi kaldırmak yerine ilk hafta gün içerisinde hangi saatlerde çişini yaptığını bildiğiniz için o saatten önce tuvaleti süsleyip “Aaa bizim tuvaletimize ne olmuş, ne kadar güzel. Hadi bugün bezini çıkarıp burada çişini yap” şeklinde bir başlangıç alışma süreci için kolay olabilir.

Sonrasında çocuğu sıkmadan ama eğlenceli ve dikkatini devam ettirmek için ikinci hafta tamamen bez olayını kaldırabilirsiniz.

Bu süreçte sizin ve eşinizin verdiği önemi babaanne-anneanne ya da bakıcının vermesi tuvalete devamlılık açısından çok önemlidir. Ayrıca gece ve gündüz birlikte yürütülmeli zorlandığınız zamanlarda sonra yeniden denerim şeklinde vazgeçme yaşanmamalıdır. Eğer bu süreç içerisinde vazgeçerek tekrardan çocuğunuza bezi alıştırırsanız süreci çocuğunuzun kabullenmesi çok zor olacaktır.

Bezi çıkardığınızda kolaylık olması açısından çiş külotu kullanan aileler olabiliyor bu durumda çiş külotlarını tavsiye etmiyorum. Çünkü çocuğun altına kaçırdığında rahatsız olması, durumun çözümü için tuvalete alışmasında gerekli bir süreçtir.

 

Çocuk Gelişimci Beyza TOPRAK